Η κακοποίηση οδηγεί στην ενοχή και στις ‘εκπτώσεις’
Μάθετε δύο συχνά, αλλά λιγότερο γνωστά, χαρακτηριστικά της κακοποίησης που κουβαλούν όσοι την έχουν βιώσει.
Ο κόσμος αρχίζει πλέον να μιλά για την σεξουαλική κακοποίηση που δυστυχώς δεν είναι τόσο σπάνια όσο θα θέλαμε να είναι. Εμείς οι ψυχολόγοι το γνωρίζουμε καλά. Είναι πολύ δύσκολο να μιλήσει κανείς ιδιωτικά για αυτό το θέμα, πόσο μάλλον δημόσια όπως γίνεται το τελευταίο καιρό. Και αυτό γιατί οι αντιδράσεις των ακροατών ή θεατών ενέχουν τον κίνδυνο περαιτέρω τραύματος. Αυτό συμβαίνει επειδή κάποιοι όταν κάποτε τόλμησαν να το πουν, – ακόμα και σαν παιδιά – αντί να λάβουν στήριξη και αγάπη, εισέπραξαν κατηγορία. Τώρα θα συναντήσουν άλλους που με τα σχόλια τους θα πυροδοτήσουν το ίδιο βίωμα. Σχόλια που γράφτηκαν από την ασφάλεια ενός καναπέ γιατί τη δική τους ασφάλεια δεν τους την στέρησε κανείς.
Δεν θα μιλήσω για τις γνωστές συνέπειες της παιδικής κακοποίησης και την συσχέτιση της με την κατάθλιψη (στα παιδιά η κατάθλιψη συχνά εκδηλώνεται με επιθετική συμπεριφορά), την ντροπή, τα ψυχοσωματικά, τις διατροφικές διαταραχές, τις διαταραχές άγχους, τις φοβίες, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και τα προβλήματα που προκαλούνται σε μετέπειτα σχέσεις που συχνά συμπεριλαμβάνουν την αναπαραγωγή αντίστοιχων κακοποιητικών επαφών. Σε αυτή την ανάρτηση θέλω να αναφερθώ σε δύο συγκεκριμένα αποτελέσματα της κακοποίησης. Πρόκειται για την ενοχή (ΦΤΑΙΩ) και τους συμβιβασμούς (ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ).
“Φταίω!”.
Η σεξουαλική κακοποίηση στα παιδιά δεν γίνεται με βία. Δεν είναι σαν την σεξουαλική επίθεση σε ενήλικες. Η παραβίαση γίνεται με το πρόσχημα της ιδιαίτερης και ξεχωριστής αγάπης. Γίνεται με ευγένεια, φιλικότητα, και με την ψευδαίσθηση της συγκατάθεσης. Και μετά, ξεκινούν οι έμμεσες απειλές για τήρηση της μυστικότητας. Αν το μάθει ο μπαμπάς και η μαμά δεν θα καταλάβουν την αγάπη που υπάρχει μεταξύ τους και μπορεί να θυμώσουν, να πάψουν να το αγαπούν και να το εγκαταλείψουν, μπορεί να υπάρξουν φασαρίες και δεν θέλουν να είναι η αιτία διάλυσης της οικογένειας, και άλλα πολλά. Βέβαια, δεν είναι ασύνηθες οι άμεσες απειλές κατά της ζωής των γονιών σε περίπτωση που το παιδί μαρτυρήσει (άρα θα φταίει το παιδί αν τους συμβεί κάτι) ή κατά του ίδιου του παιδιού.
Η σεξουαλική κακοποίηση γίνεται με το προσχημα της ξεχωριστής αγάπης και όχι με βία. Όλη η στάση του κακοποιητή ενισχύει την ενοχή και το ‘φταίω’.
Όλοι η στάση του κακοποιητή ενισχύει την ενοχή του παιδιού και το παιδί μεγαλώνει με αυτή την ενοχή. Η ενοχή γενικεύεται. Υπάρχει ένα μόνιμο «ΦΤΑΙΩ» και το κουβαλά στην ενήλικη ζωή. Είναι πολύ βαρύ να αισθάνεσαι ότι φταις εσύ για όλα. Για ότι γίνεται στις συντροφικές, φιλικές και επαγγελματικές σχέσεις, υπάρχει ένα ‘εγώ φταίω’. Για ότι πάει στραβά, ‘εγώ φταίω’. Δυστυχώς, αν ποτέ καταφέρουν να μιλήσουν για αυτό που τους συνέβη, συχνά τους κατηγορήσουν και να τους το επιβεβαιώσουν. Έχει επιπλέον βαρύτητα όταν το κατηγορώ έρχεται από την οικογένεια σου. Κακοποιείσαι ξανά, απλά με άλλο τρόπο.
“Εκπτώσεις”(συμβιβασμοί).
Η κακοποίηση αποτελεί μαχαιριά στην αυτοεκτίμηση. Όταν δεν πιστεύεις στην αξία σου, κάνεις εκπτώσεις. Από την εργασία που θα επιλέξουμε μέχρι τον/την σύντροφο που θα βάλουμε στην ζωή μας. Εκπτώσεις στις επιλογές μας, εκπτώσεις σε αυτά που διεκδικούμε, εκπτώσεις σε αυτά που αναζητούμε και πραγματικά επιθυμούμε. Μπορεί να ξέρεις τι θέλεις, να έχεις όνειρα και υψηλούς στόχους αλλά θα επιλέξεις κάτι λιγότερο για να ταιριάζει με την εικόνα του λιγότερου που εσφαλμένα έχεις για τον εαυτό σου.
Όταν δεν πιστεύεις στην αξία σου, κάνεις εκπτώσεις στις επιλογές σου και σε αυτά που διεκδικείς και επιθυμείς.
Όσο και να νιώθουμε ότι η κακοποίηση δημιουργεί μια ανεπίστρεπτη προσωπική καταστροφή, δεν είναι καταδίκη. Έχω δουλέψει με πάρα πολλούς ανθρώπους που έχουν περάσει ανάλογες εμπειρίες και κατάφεραν να βρουν τον διακόπτη που ανάβει το φως στην σκοτεινιά που κυριαρχούσε. Εσύ που έχεις περάσει κάτι ανάλογο, να ξέρεις ότι την αξία σου δεν μπορεί να την πάρει κανείς. Μπορεί αυτό που συνέβη να την κάλυψε και να μην την βλέπεις αλλά δεν την έδιωξε. Είναι ακόμα εκεί. Πάντα ήταν.
Αν εστιάσεις χωρίς προκατάληψη μέσα σου θα ανακαλύψεις έναν θησαυρό που παραμένει αναλλοίωτος. Περιμένει πώς και πώς την ημέρα που θα το εντοπίσεις, θα το αναγνωρίσεις και θα το ανασύρεις ψηλά μέσα σου για να το αξιοποιήσεις.